اغلب دوربین‌های DSLR از سیستم فوکوس phase-detection استفاده می‌کنند و این در حالی است که دوربین‌های بدون آینه (mirrorless)، point-and-shoot ها و دوربین گوشی‌های همراه از سیستم متفاوتی به نام contrast-detect بهره می‌برند. در دوربین‌های DSLR بخش اعظم نوری که وارد لنز می‌شود توسط آینه به سمت بالا منعکس شده و به منظره یاب اپتیکال می‌رسد که بدین ترتیب امکان دیدن تصویری که از لنز دیده می‌شود فراهم می‌گردد.

نقاط فوکوس

منظره یاب‌های دوربین‌های DSLR   تعدادی نقاط و مربع‌هایی دارند که نشان دهنده نقاط مستقلی است که دوربین امکان فوکوس در آن نقاط را دارا می‌­باشد. کارکرد این نقاط فوکوس کاملا واضح به نظر می‌رسد ولی باید بدانیم که همه این نقاط برابر نبوده و کارکرد یکسانی ندارند. وقتی که دکمه شاتر نیمه فشرده می‌­شود، بخشی از این نقاط روشن شده و نشان می‌دهد که هر چیزی روی این نقاط قرار دارد کاملا واضح شده و عکس شارپ خواهد بود.

با این حال، سرعتی که دوربین شما می‌تواند روی یکی از این نقاط فوکوس کند و همچنین چگونگی دقت فوکوس تا حد زیادی به تکی و یا Cross-Type بودن نقطه فوکوس وابسته است. درک تفاوت عملکرد این نقاط کمک زیادی می‌کند که بتوان برای داشتن عکس‌های بهتر هرکدام از این نقاط  را انتخاب کرد.

اغلب دوربین‌های DSLR از سیستم فوکوس phase-detection استفاده می‌کنند و این در حالی است که دوربین‌های بدون آینه (mirrorless)، point-and-shoot ها و دوربین گوشی‌های همراه از سیستم متفاوتی به نام contrast-detect بهره می‌برند. در دوربین‌های DSLR بخش اعظم نوری که وارد لنز می‌شود توسط آینه به سمت بالا منعکس شده و به منظره یاب اپتیکال می‌رسد که بدین ترتیب امکان دیدن تصویری که از لنز دیده می‌شود فراهم می‌گردد.

بخشی از نور ورودی به لنز نیز به سمت پایین و به مجموعه‌ای از حسگرهایی که توانایی تشخیص فوکوس بودن تصویر را دارند هدایت می‌شود. عملکرد آن بدین صورت است که نور ورودی به این بخش پخش شده و تطابق پرتوها دو به دو مقایسه می­‌شوند. در صورت عدم تطابق، یک سیگنال الکترونیکی به موتور فوکوس برای تنظیم لنز برای فوکوس ارسال می‌شود. کل این پروسه در کسری از ثانیه اتفاق می‌افتد. البته این کسر ثانیه‌ها در عکاسی نقش ویژه‌ای  ایفا می‌کند و ممکن است سبب ایجاد اختلاف فاحشی مانند تار شدن و شارپ شدن عکس شوند.

 مشکل سیستم فوکوس phase-detecting این است که در صورت وجود خطوط عمودی متعدد در نقطه‌ای که نیاز به فوکوس کردن است، امکان توقف فوکوس کردن وجود دارد. برای دیدن این امر می‌توانید کاغذی پر از خطوط عمودی پرینت کرده و روی دیوار نصب کنید. سپس سعی کنید که روی آن فوکوس کنید. در صورتیکه از یکی از نقاط فوکوسی که در گوشه منظره یاب قرار دارد برای فوکوس کردن استفاده کنید، لنز چند ثانیه‌ای را برای پیدا کردن فوکوس صحیح تلا ش خواهد کرد و در نهایت نیز نقطه مناسب را پیدا نخواهد کرد. این در حالی است که اگر کاغذ را 90 درجه بچرخانید که خطوط بصورت افقی قرار گیرند، فوکوس مناسب بسیار راحت‌تر انجام خواهد شد. دلیل آن این است که وقتی نور به حسگرهای phase-detection در دوربین فرستاده می‌شود، حسگرها وقتی تنها چیزی که می‌بینند خطوط عمودی است، اطلاعات کافی برای تعیین فوکوس را ندارد.

البته کمتر پیش می‌آید که از برگه‌ای فقط با خطوط  عمودی نزدیک به هم عکاسی کنید، ولی این مثال به شما نشان می‌دهد که  چطور فوکوس اتوماتیک دوربین شما در شرایط خاص کند شده و یا از فوکوس کردن ناتوان خواهد گردید. البته در این آزمایش، دوربین شما در صورت استفاده از live view فوکوس را راحت تر انجام خواهد داد چون از روش فوکوس کردن contrast-detection که در دوربین‌های بدون آینه (mirrorless) است استفاده می‌کند که علیرغم کند بودن نسبت به روش phase-detect، مزایایی هم نسبت به آن دارد.

برای حل این مشکل شرکت‌های تولیدکننده دوربین حسگرهای فوکوس cross-type را اجرا کردند که در  فوکوس برروی طرح‌های با خطوط افقی و عمودی عملکرد بهتری دارد. در مدل­‌های اخیر مانند Nikon D5 یا Canon 5D Mark III خوشه‌ها و یا حسگرهای cross-type مختلفی وجود دارد ولی مدل‌های قدیمی‌تر مانند Nikon D3200 و یا Canon Rebel T3i عموما فقط یک حسگر از نوع cross-type در مرکز منظره یاب قرار دارد. این بدین معنی است که نقطه فوکوس اتوماتیک وسطی به طور قابل ملاحظه‌ای سریع‌تر و قابل اعتمادتر از نقاط فوکوس کناری هستند. برای درک این مطلب می‌­توانید آزمایش قبل را با نقطه فوکوس میانی و یک نقطه فوکوس در گوشه انجام دهید.

 نتیجه عملکرد این نقاط کمک شایانی در رسیدن به اهدافتان در عکاسی خواهد کرد. بسیاری از افراد از حالت اتوماتیک دوربین استفاده می‌­کنند که این گزینه این امکان را به دوربین می‌دهد تا کلیه نقاط فوکوس در دسترس را شناسایی کرده و نقطه مناسب را انتخاب کند. ولی اگر بدانید که نقطه فوکوسcross-type  نتیجه بسیار بهتری را به شما خواهد داد دیگر سراغ حالت اتوماتیک نخواهید رفت. حالت اتوماتیک در عکاسی ورزشی و حالت‌­های سریع مفید خواهد بود ولی در سایر شرایط می‌توان از مزایای فوکوسcross-type  بهره برد. عکاسی پرتره، خانوادگی، عکاسی مراسم و عروسی می‌توان از روش " فوکوس و ترکیب‌­بندی مجدد " برای داشتن فوکوسی عالی با استفاده از نقطه فوکوس cross-type استفاده کرد. بدین صورت که ابتدا با استفاده از نقطه فوکوسcross-type  فوکوس انجام شده و سپس با حرکت دوربین ترکیب‌بندی مناسب انتخاب شده و عکس ثبت می‌شود. در عکاسی از مناظر ممکن است نیازی به سرعت عمل در فوکوس کردن نداشته باشید ولی به منظور داشتن فوکوسی دقیق‌تر می‌توان از نقطه فوکوسcross-type  استفاده کرد.

مسلماً این مطالب بدین معدنی نیست که حسگرهای فوکوس معمولی دوربین شما بلا استفاده هستند. فقط کافیست بدانید که کدامیک cross-type هستند که از مزایای آنها در زمان‌های مورد نیاز استفاده کنید.

 به عنوان مثال دوربین Nikon D750 دارای 15 نقطه فوکوس cross-type در میانه است که برای گرفتن عکس فوق، فوکوس توسط این نقاط انجام شده و سپس با حرکت دوربین به سمت راست ترکیب بندی مناسب انجام شده است.

لازم به ذکر است که دوربین‌های بدون آینه (mirrorless) از سیستم فوکوس phase-detection بهره می‌برند ولی برخی نیز دارای حسگرهای cross-typeهستند. با اینکه این سیستم از دوربین­‌های DSLR آغاز شده ولی این امر استفاده از این سیستم در سایر دوربین‌ها را محدود نمی‌کند و سایر تولیدکنندگان نیز از این تکنولوژی استفاده می‌کنند.

Simon Ringsmuth